Ορισμός Bullying

Γράφουν: Ειρήνη Γιανναράκη, Ελένη Τζαβέλα, Άρτεμις Τσίτσικα

Ο εκφοβισμός φαίνεται να αποτελεί βασικό στοιχείο της ανθρώπινης φύσης και συμπεριφοράς. Συνδέεται άμεσα με την ανάγκη του ανθρώπινου είδους προς επιβίωση αλλά και με το ένστικτο του ανταγωνισμού μεταξύ των ανθρώπων, στοιχεία που εντοπίζονται από την αρχή της ύπαρξης του ανθρώπου. Το ένστικτο της ανάγκης προς επιβίωση και του ανταγωνισμού, όχι μόνο παρέμειναν αναλλοίωτα αλλά και ενσωματώθηκαν και εξελίχθηκαν ανά τους αιώνες.

Ιστορική αναδρομή

• Η λέξη εκφοβισμός bullying εμφανίζεται στην Αγγλική γλώσσα από το 1530 όπου χρησιμοποιούταν ώστε να αναφερθεί η συμπεριφορά κάποιου προκειμένου να τρομάξει κάποιον «αδύναμο».
• Στην Ελληνική γλώσσα, η λέξη «εκφοβισμός» εντοπίζεται από το 1888 και αναφέρεται στη πρόκληση φόβου σε κάποιον, κυρίως ως μέσο ελέγχου των αντιδράσεων κάποιου.
• Το μυθιστόρημα «Όλιβερ Τουίστ» (1838), του Κάρολου Ντίκενς, αποτελεί ένα από τα πρώτα βιβλία που αναφέρονται στον εκφοβισμό μεταξύ παιδιών και εφήβων.
• Το 1897, η συμπεριφορά εκφοβισμού συνδέεται και με την παιδική ηλικία. Ο καθηγητής Burk στο άρθρο του με τίτλο «Το Πείραγμα και ο Εκφοβισμός μεταξύ μαθητών» κάνει λόγο για επιθετική και βίαιη συμπεριφορά που εκδήλωναν συνήθως μεγαλύτερης ηλικίας μαθητές προς μικρότερους.

«Εκφοβισμός»: Tι είναι? Τι δεν είναι? Πώς διαφέρει από το πείραγμα?

Σύμφωνα με τον Νορβηγό ψυχολόγο, DanielOlweus, το φαινόμενο του εκφοβισμού εκλαμβάνεται ως «μια σειρά επαναλαμβανόμενων επιθετικών πράξεων και/ή συμπεριφορών προς κάποιο λιγότερα ισχυρό άτομο». Μια πράξη ή κατάσταση θεωρείται αρνητική όταν μέσω αυτής στοχεύεται η πρόκληση τραύματος, βλάβης και αρνητικών συναισθημάτων στον μαθητή (Olweus, 1993).

Ωστόσο, πολλοί επιστήμονες τονίζουν ότι η επιθετική συμπεριφορά δεν θα πρέπει να συγχέεται με τη βία και τη νεανική παραβατικότητα. Με άλλα λόγια, δεν είναι αναγκαστικό πως ένας μαθητής που εκδηλώνει επιθετική συμπεριφορά προς άλλους συνομηλίκους, θα ασκήσει βια και θα παραβεί τους ευρύτερους σχολικούς κανόνες (Αρτινοπούλου, 2001).

Λόγος έχει ακόμη, γίνει για το ποια στοιχεία είναι αυτά που διαφοροποιούν το πείραγμα από τον εκφοβισμό. Επιστήμονες, τονίζουν πως το πείραγμα γίνεται συνήθως μεταξύ φίλων, κατά τη διάρκεια μιας δημιουργικής διαδικασίας ή και παιχνιδιού και δεν περιλαμβάνει στοιχεία βίας. Αυτό που ξεχωρίζει το απλό πείραγμα από μια συμπεριφορά ή πράξη εκφοβισμού εντοπίζεται στον επαναλαμβανόμενο χαρακτήρα της συμπεριφοράς/πράξης αλλά κυριότερα όταν το παιδί/έφηβος δεν θεωρεί ότι η συμπεριφορά συνδέεται με μια θετική κατάσταση.

Ένα περιστατικό εκφοβισμού μπορεί να εμπεριέχει τα εξής χαρακτηριστικά (Οlweus, 1993):

• Φυσική βία (χτυπήματα, τσιμπήματα, δαγκώματα, σπρωξίματα)
• Συχνός αποκλεισμός του μαθητή από κοινωνικές δραστηριότητες, στοιχείο που οδηγεί στη κοινωνική απομόνωση του ατόμου.
• Σεξουαλική παρενόχληση
• Χρήση λεκτικής βίας (πειράγματα, βρισιές, χαρακτηρισμοί, κοροϊδία)
• Απειλές και εκβιασμοί
• Λεκτική βία σχετικά με την εθνικότητα, τη φυλή, τη θρησκεία, τη σεξουαλική ταυτότητα αλλά και κάποιου είδους αναπηρία.
• Kλέψιμο ή καταστροφή προσωπικών αντικειμένων του ατόμου που εκφοβίζεται.
• Σκόπιμη αποκοπή του παιδιού/εφήβου από τους φίλους του/της.
• Διάδοση ανήθικων και ψευδών φημών για το άτομο που εκφοβίζεται.
• Διαδικτυακός εκφοβισμός