| Γράφει η: Βελώνια Μαριλένα |
Η εφηβεία μπορεί να ορισθεί ως μια μεταβατική φάση ανάμεσα στην παιδική και στην ώριμη ηλικία. Αρκετοί είναι εκείνοι που χαρακτηρίζουν την εφηβεία σαν την πιο κρίσιμη και την πιο περίπλοκη περίοδο της ζωής του ανθρώπου. Κατά τη διάρκεια της σημειώνονται ραγδαίες μεταβολές στο βιοσωματικό, νοητικό, συναισθηματικό και κοινωνικό τομέα της ζωής του νεαρού μαθητή, ενώ ο νέος προσπαθεί για πρώτη φορά στη ζωή του να διαμορφώσει την ταυτότητα του.
Κυρίαρχο και βασικό ρόλο για την προσωπικότητα του έχει και η ανακάλυψη της σεξουαλικής του ταυτότητας. Η εφηβεία χαρακτηρίζεται ως μία περίοδος μικρών και μεγάλων ανατροπών για τις οποίες ούτε οι έφηβοι ούτε οι γονείς τους είναι πραγματικά έτοιμοι να αντιμετωπίσουν. Παρ' όλα αυτά είναι μια από τις ομορφότερες αλλά και πιο δύσκολες περιόδους της ζωής. Oι γονείς βλέπουν το παιδί τους να περνά στον κόσμο των ενηλίκων και το σεξ αποκτά ξαφνικά ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη ζωή των παιδιών τους. Πολύ συχνά το θέμα αυτό αποτελεί ένα από τα δυσκολότερα ζητήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν με αρκετα ανεκτική διάθεση έφηβοι και γονείς από κοινού. Οι έφηβοι συχνά διακατέχονται από ένα ναρκισσισμό, μια αίσθηση παντοδυναμίας που τους κάνει να πιστεύουν ότι είναι άτρωτοι. Είναι λοιπόν απαραίτητο οι έφηβοι να ενημερώνονται σωστά για τους τρόπους αντισύλληψης προκειμένου να αποφύγουν μοιραίους κινδύνους όπως αρρώστιες ή ακόμα και ανεπιθύμητες εγκυμονσύνες.
«Μακάρι να κοιμούνταν και να ξυπνούσαν όταν θα είχαν πια ενηλικιωθεί», γράφει χαρακτηριστικά ο Σαίξπηρ, αναφερόμενος στους εφήβους.
Η αλήθεια είναι πως στις περισσότερες περιπτώσεις οι γονείς δεν ξερουν τι συμβαίνει πραγματικά στη ζωή των παιδιών τους και δεν μπορούν να δεχτούν πως στην ανώριμη για αυτούς ηλικία των 13 και 14 πολλές φορές το σεξ απασχολεί τα παιδιά τους. Μια έρευνα από τις ΗΠΑ, έρχεται να αποδείξει ότι οι γονείς θεωρούν τα παιδιά τους «Παναγίες» την ίδια στιγμή που οι υπόλοιποι έφηβοι το μόνο που έχουν στο μυαλό τους είναι το σεξ. Αυτό συμβαίνει γιατί ο κάθε γονέας δυσκολεύεται να αποδεχτεί τα παιδιά του ως όντα με σεξουαλικές επιθυμίες, ενώ παράλληλα θεωρούν πως οι συνομήλικοί τους είναι σεξουαλικά ενεργοί. Συχνά οι γονείς φτάνουν και στα όρια της υπερβολής όταν αναφέρονται στους συνομήλικους των παιδιών τους, αφού πιστεύουν ότι η σεξουαλική ενέργεια των εφήβων τούς καθιστά ακόμη και επικίνδυνους για σεξουαλικές επιθέσεις. Ρωτήθηκαν επίσης 50 γονείς εφήβων για το εάν μιλάνε στα παιδιά τους για το σεξ και τι πιστεύουν για την εφηβική σεξουαλικότητα. Σχεδόν όλοι οι γονείς (σε συντριπτικό ποσοστό που αγγίζει το 90%) απάντησαν ότι τα δικά τους παιδιά είναι «νέα, ανώριμα σεξουαλικά και φυσικά αφελή».
Oι κύριες πηγές ενημέρωσης των εφήβων για το σεξ είναι οι γονείς (22%) και οι φίλοι (21%). Σε μικρότερο βαθμό ενημερώνονται από το σχολείο, το Ιnternet, τα αδέλφια, την τηλεόραση, τα περιοδικά και τα βιβλία.
Έρευνα σε 529 εφήβους ηλικίας 15-16 ετών, στην περιοχή της Αττικής, αποκάλυψε ότι μέχρι τα 16 χρόνια το 20% των εφήβων (σε αναλογία 1 προς 3, κορίτσια – αγόρια) έχουν ξεκινήσει τη σεξουαλική ζωή τους. Το ποσοστό αυτό φτάνει γύρω στο 40% μέχρι την ηλικία των 18 ετών.
Από τους σεξουαλικά δραστήριους εφήβους, 10% δεν χρησιμοποιούν καμία αντισυλληπτική μέθοδο, 39% χρησιμοποιούν αναξιόπιστες μεθόδους, όπως οι μέθοδοι ρυθμού ή απόσυρσης, 51% χρησιμοποιούν το προφυλακτικό, 5% χρησιμοποιούν το «χάπι».
Ο τρόπος που απευθύνονται οι γονείς ή οι εκπαιδευτικοί στους εφήβους όσον αφορά τη σεξουαλικότητά τους πρέπει να χαρακτηρίζεται από διακριτικότητα, εξατομίκευση και σεβασμό. Οφείλουμε να σκεφτόμαστε πολύ σοβαρά και μετά να μιλάμε γι' αυτά τα θέματα. Όσοι γνωρίζουν πολλά να ξέρετε ότι μιλούν και λιγότερο. Η αυτάρκεια και η αυταρέσκεια σε τέτοιου είδους θέματα αποβαίνει επικίνδυνη και αντιπαιδαγωγική. Οι θέσεις της επιστήμης θα παρουσιαστούν με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην προσβάλλονται οι επικρατούσες αντιλήψεις περί ηθικής. Από την άλλη όμως δεν πρέπει να πληγωθεί εκείνη η μερίδα των νέων που για λόγους κοινωνικούς ή/και οικογενειακούς έχουν κάνει συγκεκριμένες επιλογές. Επίσης, οι αξίες της οικογένειας στην οποία μεγαλώνουν οι νέοι θα πρέπει να γίνονται σεβαστές, αρκεί βεβαίως να μην υπάρχει προσβολή της προσωπικότητας του εφήβου ή και κακοποίηση.
Είναι καλό οι απορίες των εφήβων στα θέματα αυτά να αντιμετωπίζονται με ανοχή. Στο θέμα αυτό πρέπει να αποφεύγονται οι γενικεύσεις όσο και η προσωπική υποκειμενική εμπειρία του καθενός. Δεν πρέπει οι ενήλικες να προβάλλουν τη δική τους σεξουαλικότητα στους εφήβους. Για παράδειγμα γονείς που είχαν υποστεί καταπίεση σ' αυτό τον τομέα ενδέχεται να είναι εξαιρετικά επιτρεπτικοί στα παιδιά τους χωρίς να τους βάζουν όρια και να τους καθοδηγούν. Υπάρχουν όμως και εκείνοι που φθάνουν στο άλλο άκρο στην επιβολή αυστηρού ελέγχου και απαγορεύσεων στους εφήβους λόγω δικών τους δυσκολιών. Και οι δύο ομάδες γονέων είναι παραδείγματα προς αποφυγήν. Πάντα στη μέση είναι το «καλύτερο» για τους εφήβους.
